LXXX. Quomodo lumen Solis tendat verfus polos. Si deinde putemus fpatium N folâ materiâ primi elementi plenum effe, facilè intelligemus omnes glo bulos fecundi, qui continentur in cono gNe, à materiâ primi, quæ, in Sole exiftens, à d verfus ƒ, fi mulque verfus totum hemifphærium efg, magnâ vi movetur, eò verfùs pelli debere, quamvis ex fe ipfis nullam fortè habeant propenfionem ad iftum motum; neque enim etiam ei repugnant, ut neque materia 5 primi elementi, quæ eft in N; ipfa enim paratiffima eft ad eundum verfus S, ibique fpatium implendum, quod, ex eo quòd globuli hemifphærii concavi efg verfus N ferentur, corpori Solis accrefcet. Nec ulla eft difficultas, quòd, uno & eodem tempore, globuli 10 fecundi elementi ab S verfus N, & materia primi ab N verfus S, tanquam motibus contrariis debeant ferri cùm enim hæc materia primi non tranfeat nifi per illa anguftiffima intervalla, quæ globuli fecundi non replent, ejus motus ab ipfis non impeditur; ut 15 neque videmus in illis horologiis, quibus clepsydrarum loco nunc utimur, arenam ex vafe fuperiori descendentem impedire quominùs aër ex inferiori per interftitia ejus granulorum adfcendat. Quæri tantùm poteft, an tantâ vi pellantur globuli contenti in cono e Ng verfus N, à folâ materiâ Solis, quàm globuli fHd verfus H ab eâdem materiâ Solis, ac fimul à proprio motu; quod non videtur, fi H & N ab S æquidiftent. Sed quemadmodum, ut jam notatum eft, minor eft diftantia verfus polos, inter Solem 25 & circumferentiam cœli quod illum ambit, quàm verfus eclipticam: ita tunc ad fummum illa vis effe poteft æqualis, cùm eadem eft proportio inter lineas HS & NS, quæ eft inter MS & AS. Unumque tantùm habemus in naturâ phænomenum, ex quo ejus rei 20 e Ng] efg (1" édit.). Voir, en effet, p. 134, 1. 3.- 21 fHd] fgd (1" édit.). Voir ci- avant, LXXXI. An æqualis fit ejus vis in polis & in eclipti câ. experimentum capi poffit: nempe, cùm fortè aliquis Cometa tantam cœli partem pererrat, ut primò vifus in eclipticâ, videatur deinde versus unum ex polis, ac poftea rurfus in eclipticâ; tunc enim habitâ ratione ejus diftantiæ, potest æftimari, an ejus lumen (quod à Sole | effe infrà oftendam), cæteris paribus, majus appareat verfus eclipticam quàm verfus polum. Supereft adhuc notandum, circa globulos fecundi 5 elementi, eos qui proximi funt centro cujufque vorticis, minores effe ac celeriùs moveri, quàm illos qui paulò magis ab eo diftant, idque ufque ad certum terminum, ultra quem fuperiores inferioribus celeriùs moventur, & quantum ad magnitudinem, funt æquales. 10 Ut hîc, exempli caufâ, in primo cœlo putandum eft, omnium minutiffimos globulos fecundi elementi effe juxta fuperficiem Solis defg, & paulò remotiores gradatim effe majores, usque ad superficiem sphæroidis HNQR, ultra quam omnes funt æquales; atque illos 15 qui funt in hac fuperficie HNQR, omnium tardiffimè moveri; adeò ut fortè globuli H, Q, triginta annos vel etiam plures impendant in abfolvendo uno circuitu circa polos A, B, fuperiores autem verfus M & Y, itemque inferiores verfus e & g celeriùs moveantur, & tam fupremi quàm infimi, circuitus fuos intra paucas hebdomadas abfolvant. 20 Et primò quidem, quòd fuperiores verfus M & Y celeriùs ferri debeant, quàm inferiores verfus H & Q, facilè demonftratur. Ex eo enim quòd fuppofuerimus, 25 omnes in principio fuiffe magnitudine æquales (ut par fuit, quia nullum habuimus ipfarum inæqualitatis argumentum), & quòd fpatium in quo tanquam in vortice circulariter aguntur, non fit accuratè rotundum; tum LXXXIV. quia alii vortices circumjacentes non funt æquales, tum etiam quia illud debet effe anguftius, è regione centria cujufque ex iftis vorticibus vicinis, quàm è regione aliarum ejus partium : neceffe eft ut aliquando quædam ex ipfis celeriùs quàm aliæ moveantur, cùm nempe ordinem debent mutare, ut ex viâ latiori transeant in anguftiorem. Sic, exempli caufâ, duo globi qui 5 funt inter puncta A & B, cedit, altero celeriùs mo- vi recedere conantur à centro S, ftatim atque aliquis ex ipfis celeriùs quàm vicini movetur, ille, hoc ipfo majorem habens vim, magis à centro illo recedit; & ita femper fuperiores illi funt qui celeriùs moventur. Quanta autem fit ista eorum celeritas, fola experientia docere poteft; nullamque habemus ejus experientiam, nifi in Cometis, quos ex uno cœlo in aliud migrare infrà oftendam ; ut neque poffumus determinare tarditatem circuli HQ, nifi ex motu Saturni, quem in illo vel infra illum effe demonftrabo. b Quòd verò, infra terminum HQ, globuli propiores leriùs etiam feran- centro S celeriùs circulum fuum abfolvant quàm re Cur Solis proximi ce 22 aliud] alium (1′′ édit.). a. Voir t. V, p. 172. b. Art. cxxvIII. c. Art. CXLVIII. 25 |