Captivum portatur ebur, captiva Corinthus.
Si foret in terris, rideret Democritus; seu
Diverfum confufa genus panthera camelo,
Sive Elephas albus vulgi converteret ora:
Spectaret populum ludis attentius ipfis,
Ut fibi præbentem mimo fpectacula plura :
Scriptores autem narrare putaret afello
Fabellam furdo. nam quæ pervincere voces
Evalueré fonum, referunt quem noftra theatra?
Garganum mugire putes nemus, aut mare Tufcum,
Tanto cum ftrepitu ludi fpectantur, et artes,

Divitiæque peregrina; quibus oblitus actor
Cum ftetit in fcena, concurrit dextera lævæ.

Dixit adhuc aliquid? Nil fane. Quid placet ergo?

Lana Tarentino violas imitata veneno.

Ac ne forte putes, me, quæ facere ipfe recufem,

Cum recte tractent alii, laudare maligne;

Ille per extentum funem mihi poffe videtur

198 Nimio fp. rifu S.-200 Et furdo aliquis ap. Cun.—205 Constitit MS. Bersm.

195

200

205

210

191 Regum fortuna; Periphrafis pro ipfis Re- | ita legerit Prifcianus. Certe imperiti Librarii gibus. Triumphus hic erat Gallicus. B. Non fæpiflime peccant in Vocalibus. B. peculiarem triumphum fignat, fed pompam tri- 198 Mimo, h. e. hiftrione. Z. umpho fimilem, ludis, in fcena theatri, exhibi199 Scriptores, Poetas. tam. Nihil eft melius, quam conferre Ciceronis epiftolam ad Marium 7. 1. G.

192 Effeda; Gallorum vehicula quibus tantum viti Reges vebuntur; pilenta quibus capta Regina; Petorrita; quibus familia Regum; Naves, quibus in navali bello victi. Vet. Schol..

193 Captivum portatur ebur, captiva Corinthus; eburnea atque Corinthia vafa et figna. Corinthum ponit pro vafis Corinthiis. Vet. Schol. Apage eburneam Corinthi a Munimio captæ imaginem, quod miror poft Dacerium placuiffe viro docto Ludovico Defprez. Captiva Corinthus. panosoμin. Vet. Schol. Deridet enim puerilem Pompæ fuperbiam.

195 Panthera camelo: panthero-camelum feu camelo-pardalin dicit, Itali Giraffam vocant. Figura eft ut camelus; fed maculis ut panthera. Varro.

196 Elephas albus rarum nunc quoque animal, cujus poffeffione in titulis fuis Siamenfium tyrannus glorietur. G.

Nihil opus fuerat Bentleium mutare conver teret in converterit, in tantillo Temporum difcrimine. Forfan tamen rectius eft converterit, quod

Narrare afello fabellam furdo; Proverbium Græcum eft, Όνῳ τις ἔλεγε μῦθον, ὁ δὲ τὰ ὦτε izívu. Lambinus. B. Fab. et furde tanto minus probare poffum, quia vehementia ineft fi ut furdus non audiat, et tanquam afinus, fi audiat, tamen non intelligat. G.

200 Voces, Scenicorum fcilicet.

201 Referunt, per echo repercutiunt. B. Quin theatra f. spectacula hominibus inquietis et turbulentis plena, verbo ipfi fpectatores, reddunt fonum ita turbulentum, quem vincere scenicerum voces non poffunt. Non de imagine vocis f. echo fermo eft, fed de immodeftorum spectatorum tumultu. G.

203 Ludi, Comœdiæ.

Artes, Phrygionios dicit et purpureos habitus Scenicorum.

204 Oblitus, ad aureas veftium picturas retulit. 205 Concurrit dextera lævæ ; plaufus datur priufquam aliquid dicatur. Vet. Schol. Cruq. 207 Violas imitata; lanthina veftis. Veneno, pharmaco, fuco, pigmento. 208 Recifem, detrectem. B. Non poffim, ut mox 259. it. A. P. 40. G.

Ire poëta, meum qui pectus inaniter angit,

Irritat, mulcet, falfis terroribus implet

Ut magus; et modo me Thebis, modo ponit Athenis.
Verum age, et his, qui fe lectori credere malunt,
Quam fpectatoris faftidia ferre fuperbi,

Curam redde brevem; fi munus Apolline dignum
Vis complere libris, et vatibus addere calcar,
Ut ftudio majore petant Helicona virentem.
Multa quidem nobis facimus mala fæpe Poëtæ,
(Ut vineta egomet cædam mea) cum tibi librum
Solicito damus, aut feffo; cum lædimur, unum
Si quis amicorum eft aufus reprendere verfum ;
Cum loca jam recitata revolvimus irrevocati;
Cum lamentamur non apparere labores
Noftros, et tenui deducta poëmata filo :

Cum fperamus eo rem venturam, ut, fimul atque
Carmina refcieris nos fingere, commodus ultro
Arceffas, et egere vetes, et fcribere cogas.
Sed tamen eft operæ pretium cognofcere, quales

215

220

225

213 Ut me Argis modo me Thebis modo ponat Athenis. conj. Rutgerf.-216 Pro redde, impende Bentl. ex MSS.—229 Hic inferi vult Da. Heinfius verfus Epift. 2. 87—140 rede refutatus a Bentleio.

209 Maligne; invide, parce.

210 Ille per extentum; dicit fe non magis invidere Latino comico, quam funambulo, qui dum ftolidæ plebeculæ gratificari ftudet, cervicis fuæ periculum adire non veretur. In Comadia maxime claudicamus inquit Quinctilianus 10. 1. 99. Interpretes ad unum falluntur dum ferio laudare putant. B. Alii rectius fic locum intelligunt: Poeta comicus, et tragicus videtur mihi rem factu difficillimam præftare, qui animum meum variis affectibus commovere poteft, veluti metu, ira, lætitia, terrore, atque ita apte res defcribit, ut iis ipfis locis me effe putem, quibus res geftæ effe finguntur. Z.

211 Inaniter; levi vel nulla de caufa. 212 Falfis; inanibus.

213 Magus; præftigiator, qui monstra com

mendat fidei.

Modo me Thebis; non folum in characteribus peccat, fed et oblivifcitur loci ubi Scena fit. B. Plautus certe fæpe oblivifcitur fe fabulam palliatam dare, et fubito Atticis Athenis relictis Romam transfert fpectatorem. Thebe scena Tragoediarum propter familiam Cadmeam et

Œdipi, ibidem Amphitruo Plautina agi fingitur, &c. G.

216 Curam redde brevem; habe illorum aliquam rationem. B. Redde, ut indicet, illum non nunc primum ea de re cogitare. G.

Munus Apolline dignum, Templum dicit Apollinis Palatini cum Bibliotheca. B. Sueton. Octav. cap. 29.

217 Addere, admovere. B. Libris fcil. auctorum Latinorum. Z.

220 Ut vineta egomet cædam mea; Proverbium in eos qui fibi volentes nocent. Vet. Schol. Cruq. Satirice hæc in fe atque in Auguftum: nam erat Auguftus morofulus natura. B. Senfus eft: ut me ipfe accufem. Z.

223 Revolvimus, et per hoc relegimus.

Inrevocati; ubi nemo jubet ut revolvamus. Tres autem Torrentii Codices legerunt Inrevocati, ut fupra inrevocabile, quod antiquitatem fapit. B. Mihi illa orthographia videtur fapere acumen Grammaticorum fæculi fequioris, poft Quinctilianum certe Revocare fignificat jubere ut denuo legatur, pronuntietur, quod jam lectum pronunciatum eft. G. Vulg. et meliorem

230

Edituos habeat belli fpectata domique
Virtus, indigno non committenda poëtæ.
Gratus Alexandro regi Magno fuit ille
Chœrilus, incultis qui verfibus et male natis
Rettulit acceptos, regale nomifma, Philippos.
Sed veluti tractata notam labemque remittunt
Atramenta, fere fcriptores carmine fœdo
Splendida facta linunt. Idem rex ille, poëma
Qui tam ridiculum tam care prodigus emit,
Edicto vetuit, ne quis fe, præter Apellen,
Pingeret, aut alius Lyfippo duceret æra
Fortis Alexandri vultum fimulantia. Quod fi
Judicium fubtile videndis artibus illud

Ad libros et ad hæc Mufarum dona vocares,
Bootûm in craffo jurares aëre natum.
At neque dedecorant tua de fe judicia, atque
Munera, quæ multa dantis cum laude tulerunt,
Dilecti tibi Virgilius Variufque poëtæ :
Nec magis expreffi vultus per ahenea figna,

fcripturam reftitui. Cæterum irrevocati eft non | juffi, quafi alter elegantiam loci minus fentiat, ftulte et cum offenfione repetimus loca jam re

citata. Z.

224 Apparere, cognofci et honorari poëmata tanto cum ftudio elaborata et tanta cum arte f. fubtiliter. Z.

227 Commodus; comis, fuavis.
Ultro, non expectata commendatione.

228 Arceffas; Secundum Prifcianum arcesso ve nit ab arcio, quod nunc dicimus adcio: quia antiqui dicebant ar pro ad. Vet. Scholior. Compilator.

229 Sed tamen, nihilominus. Bene et fubtiliter tetigit Cafarem quafi negligentem Poetarum. Vet. Schol. ex MS. Stephani.

230 Edituos, Narratores: Editui enim templorum ac numinum, quibus inferviunt, et facrorum originem advenis et ignorantibus narrant. Vet. Sch. Editui dicti quod ædes tueantur. Isgouvμovas puto dici, magis quam Nexóges.

231 Virtutem per Profopopeiam pofuit pro ipfo Augufto.

233 Incultis et male natis; neque arte, neque natura compofitis; et deeft Pro. Vet. Schol.

234 Mire retulit acceptos, tanquam diceret legitime vendidit. Vet. Schol. Nam, acceptos nummos in codicem retulit.

Philippos; acceperat pro fingulis verfibus fingulos Philippeos. Vet. Schol. Aureos fcilicet. Et

235

240

245

optimi Codices pro Numifma habent Nomifse; quod et Vet. Schol. fequitur. B.

235 Sed minus prudenter fecit Alexander; quia, quemadmodum atramenta manibus contrectata maculant manus, fic mali poetæ dedecorant gloriam rerum geftarum. Z.

236 Atramentum olim erat infamia fymbolum. Cruquius. B. Nihil putó aliud velle, quam Car. 1. 6. 12. Laudes deterere culpa ingenii. G. 240 Alius Lafippo; Hellenifmus, de quo fupra ad 1. 16. 20.

Duceret, per Catachrefin, tanquam de imagi ne cerea. B. Sed etiam ad ea, quæ malleo ciaborantur, pertinet, rà iλorpúşara, de quo genere Plin. 33. 4. f. 24. G.

243 Vocares, revocares, vel conferres. B. Senfus eft: Si Alexandri judicium, quod tani acre fuiffe videtur in cognofcenda artis pingen di fingendique præftantia, æftimares ex eo, quod de poeticæ præftantia tulit; eum fupidum et hebetem fuiffe, jurares. Z.

244 Baotum in craffo; notum eft Proverbium Bowrie us, cujus meminit Pindarus (Ol. 6.152.) B. Add. Juven. 10. 50. G.

245 At, Tuum, Augufte, judicium de pocû melius eft. Z.

246 Tulerunt; acceperunt, quia jam bis fingulis donaverat Auguftus decies feftertium. Vet. Schol Cruq.

Quam per vatis opus mores animique virorum
Clarorum apparent. Nec fermones ego mallem
Repentes per humu:n, quam res componere geftas,
Terrarumque fitus et flumina dicere, et arces
Montibus impofitas, et barbara regna, tuifque
Aufpiciis totum confecta duella per orbem,
Clauftraque cuftodem pacis cohibentia Janum,
Et formidatam Parthis, te principe, Romam;'

Si, quantum cuperem, poffem quoque. fed neque parvum
Carmen majeftas recipit tua; nec meus audet

250

255

Rem tentare pudor, quam vires ferre recufent.

Sedulitas autem ftulte, quem diligit, urguet;

260

Præcipue cum fe numeris commendat et arte:
Difcit enim citius, meminitque libentius illud

Quod quis deridet, quam quod probat et veneratur.

Nil moror officium quod me gravat: ac neque ficto
In pejus vultu proponi cereus ufquam,
Nec prave factis decorari verfibus opto:
Ne rubeam pingui donatus munere, et una
Cum fcriptore meo capfa porrectus aperta,
Deferar in vicum vendentem thus et odores,
Et piper, et quidquid chartis amicitur ineptis.

268 Operta etiam G. Z. Cun. MSS. 5 Berfm.

248 Expreffi, ad vivum efficti. 250 Excufatio fuaviffima, qua pulchrius laudatus eft Auguftus, quam totis forte mille tum poetarum carminibus. G.

Sermones Satiras fuas dicit et Epiftolas, utpote communi fermone fcriptas.

251 Geflas; fufceptas incœptas, adeoque peracas.

252 Arces montibus impofitas: conditas a Cafare sivitates dixit. Vet. Schol. Ad muniendos fcilicet Imperii fines. B. Sueton. Octav. c. 47.

254 Aufpiciis Imperatorum Legati militabant, nunquam fuis.

255 Clauftraque; Jani Gemini Templum ac Portas belli, pacato orbe terrarum, folus clauferat Cafar Auguftus. Vet. Schol.

257 Si quantum cuperem; et hoc vetus effe dictum Ariftarchi ferunt, qui cum multa reprehenderet in Homero, aiebat; Neque fe poffe fcribere quemadmodum vellit; neque velle quemadmodum poffet. Vet. Schol. B. Conf. Serm. II. 1. 12. Sunt qui

265

270

EPISTOLA II.

AD JULIUM FLORUM.

Suaviter garrit cum amico, et oftendit fe na&um quod avebat poetice nuntium remittere, et ad priftinum Philofophia ftudium fe recipere. B. Excufat fe Julio Floro, qui queftus erat, quod nec epiftolam ullam, nec carmina promiffa mififfet, hunc in modum: Ut mango, fi vitia fervi, quem vendit, ingenue indicavit, ad redhibendum damnari nequit ; fic nec ego, cum tibi proficifcenti prædixerim, me epiftolam non effe miffurum, malæ fidei accufari potero. Quod vero carmina miferim nulla, fic habeto: Ut Luculli miles quidam, zona perdita, ad prædam faciendam fortiffimus exftitit, fed idem locupletatus periculum adire recufavit; ita et ego, quem olim poft prælium Philippenfe paterno fundo privatum paupertas, ut verfus facerem, impulit, nunc, cum fatis fit unde vivam, malo dormire, quam fcribere versus, a quibus avocat me non modo ætas ingravefcens, fed et morofitas quædam hominum, quorum alii alio carminis genere delectan tur; tum vita Romæ negotiofa et turbulenta, quoniam ad verfus faciendos requiritur feceffus, folitudo et otium; denique mala poetarum confuetudo, qui certatim fe invicem temere laudant et irafcuntur fecus facientibus. Ad poema autem legitimum diligentiffimus verborum delectus eft habendus, opufque eft multo labore. Ergo, dicet aliquis, commodius eft malum videri poetam, dummodo nobismet ipfis placeamus et beatos nos putemus, ut ille Argivus delirus. At vero omnino præftat abftinere a nugis poëticis, et veræ fapientiæ operam dare, et vitia animi pravafque fugere cupiditates omnes.

FLORE, bono claroque fidelis amice Neroni,
Si quis forte velit puerum tibi vendere natum
Tibure vel Gabiis, et tecum fic agat; Hic et
Candidus, et talos a vertice pulcher ad imos,
Fiet eritque tuus nummorum millibus octo;
Verna minifteriis ad nutus aptus heriles;
Litterulis Græcis imbutus, idoneus arti
Cuilibet; argilla quidvis imitaberis uda:

8 Melius legimus imitaberis, ut eft in veteribus exemplaribus, Comment. Cruq. Imitabitur G. et prima editt. Mutabitur S.

5

et fcriptoris nomen eft, et ejus de quo fcribitur. Vet. | 269 In vicum vendentem; in vicum Thurarium, Schol. Vet. Schol.

268 Porrectus; quafi mortuus in fereiro. Vet. Schol. Et melius aperta quam operta, quod mortui nudato vultu efferebantur. Atque hanc fcripturam probaverunt Badius, Lubinus et Stephanus. Bentleius tamen nulla de cau a fervavit in Edito operta. B Aperta mihi etiam hoc nomine magis placet, quod videntur magis negligi, quæ aperta capfa feruntur. G.

EPIST. IL

I Amice; cliens, comes
Neroni, Tiberio.

3 Tibure vel Gabiis; ruris vernam, et per hoc, moribus aliquantum incomtis. B. Seu fimpli cibus, nec corruptis. Z.

Sic egat; bis verbis tecum contraciet. Vet. Sch.