do doctrina, in ponderando judicium; ut fiipfe jam revivifceret Thucydides, credo equidem, non fe ipfe melius nofcere, non de felaut rectius, aut æquius ftatuere potuerit. De imitatione hiftorica doctius, aut accuratius quicquam, credo nondum exftitit.

ut

Et quoties ego hunc lego commentarium, (quod fæpe quidem & libenter facio) toties in hanc fententiam adducor, planè ipfe exiftimem, neminem, nec Græcum, nec Latinum majori facultate ad fcribendam hiftoriam unquam veniffe, quàm Dionyfium Halicarnaffeum: præfertim, fi ad tantam diligentiæ, & judicii præftantiam acceffit etiam Augufti beneficio, totus & tantus ille Thefaurus Bibliothecæ M. Varronis. Si forfan hunc librum, mi Sturmi, Halicarnaffei de hiftoria Thucydidis, aliis rebus occupatus nondum legeris, rogo ut meo rogatu legas. Et fcribas quæfo, an fenfus tuus cum mea opinione de hoc libro confentiaft punecne.. i Fatetur etiam ipfe in eodem libro, fe opari ratione de Imitationes Demofthenica, & alterum librum de civili Philofophia fcripfiffe. Utinam illi exftarent libri; mente enim quafi jam præcipio, tales libros à tanto vire fcriptos, omnibus eruditionis & prudentia præceptis, quantum ad civilem cognitionem attinet, plenè abundaviffe.

f

Hæ cogitationes de Imitatione, & illa mentio ante facta à me de Chriftophoro Longolio, qui voluit ipfe effe, & aliis etiam vifus eft, infignis Ciceronis imitator, nonnihil me movent, ut quid ipfe de ejus facultate, & aliorum de eo opinione fenti

am,

am, tibi aperiam. Qui bene de Longolio fentiunt, habent me non repugnan tem: quanquam habeo & foris, & domi, quos illi anteponam. Budæus amicum immerentem ingrata invidia, in quadam ad Erafmum epiftola, nimis acerbè premit. Erafmus apertius infectatur; & illum ineptè, furaciter, fervili & puerili more, nihil præter centones ex Cicerone confuere arguit. id quod ipfe credo Erafmum aliquo potius fcripfiffe ftomacho, quàm certo fuo ftatuiffe judicio. nam fcio, ubi Longolio jam mortuo, non fingularem aliquam, fed fummam eloquentiæ laudem tribuit.. Miror ipfe magis quidem, quid tuo PauloManutio in mentem venerit,homini,ut audio, natura: humaniffimo, &, ut video, doctrina excultiffimo, ut is Longolium, vivus mortuum, bonus non malum, eru ditus non indoctum, Italus Italorum delicias, in literis fuis ad Stephanum Saulium, etiam in lucem editis, tam acri ftilo pungeret..

I

Quo confilio hoc fecit, nefcio parum hunianiter quidem, fcio, & an vero judicio, planè dubito. Dicit enim Longoli um effe exilem in fententiis, non luculentum in verbis, inopem à Latina lingua, effe prorfus nullum. In eo & judicium requirit, & ftultitiam notat. Quanto tu, mi Sturmi, moderatius, humanius, atque prudentius olim ad Ducem Juliacenfium ? Ubi, cùm de Erafmo & Longolio, & eorum tota controverfia graviffimum judicium dederis, laudem neutri adimis; fed fuam utrique ingenuè tribuifti. Atq; in eodem loco, ubi Manutius Longolium eoufq Q 2

dejicere

dejicere tantopere laborat, non nihil ipfe, mea opinione, labitur. Nam cùm eximiam illam fuam, & ei, ut ipfe fcribit, cum paucis communem, augendæ linguæ Latinæ rationem, fingulari præconio efferat nimirum, quod exquifitas fententias de Cicerone excerptas, aliis verbis, quàm poterat lectiffimis, ornare confueverat ; an non planè oftendit, fe malle cum Cn. Carbone in errores abduci, quàm cum L. Craffo recta via infiftere ? et opinionem Quincti liani, judicio Ciceronis anteponere? Craffus enim & Cicero, non folùm majori auctoritate pugnant, fed meliori ratione vincunt, inutilem effe laborem, malo confilio aucupari deteriora, cùm recto judicio optima funt præcepta ; & temere captare vulgaria, cùm felectiffima fcienter funt occupata.

A

Gaudeo Præceptorem meum loqui Anglice: ne, cùm tam liberè diffentit hac in re à Manutio, tantum hominem offenderet: tamen Manutium non nominat. Nam cùm diffentit ab aliquo, hoc tacitè; cùm laudat quenquam, illud apertè facit. Quanquam fi ipfe Manutius has literas legeret, non eft cur offenderetur. Nemo enim melius, quàm ille novit, Mufas ipfas effe non folùm candidas, fed etiam prudentes : quæ inter literarum cultores aliquam nonnunquam opinionum diffenfionem, & feFunt patienter, & ferunt ipfæ aliquando non inutiliter: omnem verò animorum diftractionem & fieri femper vetant, & effe diu non patiuntur. Itaq; Paulum tu um Manutium, meum quoq; effe volo: nec finam, ut eum tu plus diligas, quàm

ipfe

ipfe amem. Et quanquam tu loci opportunitate illi propior es, benevolentiæ tamen ftudio, & officii etiam repræfentatione, cùm ufus ferret, ut fis conjunctior, profectò non permittam.

Idem cogito de aliis in Italia clariffimis viris, de Petro Victorio, de Jovita Rapicio, qui eruditè & eleganter de NUMERO ORATORIO fcripfit: de Carolo Sigonio, de Joanne Baptifta Pigna Ferrarienfi, de Petro Bargao Pifano. Nam quantum Carolo Sigonio omnes docti debent, pro utraq; utriufq; urbis republica, tanta diligentia, tanta doctrina, tanto orationis lumine explicata; & imperitus, qui non clarè videt, & invidus, qui non ingenuè fatetur, habendus eft. Rara vero illa doctrina, & grave etiam illud judicum, quo Baptifta Pigna aureolum Horatii librum DE ARTE POETICA fufiffimè explicuit, magno me commovit defiderio videndi etiam ea, qua in tres libros Rhetoricos Ariftotelis pari ratione confcripfit. in quibus, ut ille ipfe fcribit, ad artis oratoria, ab intelligendi principe optimè traditæ perfectiffima præcepta, ex Græcorum & Latinorum dicendi principum orationibus, ex Ethicis item, Politicis, & Hiftoricis, omnis generis exempla adjunxit. Et quale opus hoc fit, quanquam oculis nondum vidi, animo tamen quàm præclarum illud fit, cum magna voluptate jam præcepi,

Scripfit idem Baptifta Pigna, ut ipfe teftatur, alterum librum, Quæftiones Sophocleas: ubi de tota doctrina Tragica, de Senecæ vitiis, de Græcorum Tragicorum virtutibus fufè tractavit. Nec minori hu

jus

jus libri videndi defiderio teneor, mi Sturmi: quoniam. Sophocles & Euripides, mea certe opinione, cum Platone & Xenophonte in omni civilis cognitionis explicatione, conferri poffunt: præfertim quod attinet ad corum mores, confilia, inftituta, &.eventa, qui in fplendore Aulico vitam fuam traducunt.

Petrus Angelus Bargæus Pifanus, carmine divino KunуETina complexus eft: nec minus excellit dicendi facultate. Is Scripfit, ut ex ejus fcripto, & Manutii teftimonio intelligo, doctiffimos etiam Commentarios in eruditum illum Demetrii libellum DE ELOCUTIONE. An hic liber, & alli, quos commemoravi Joannis Baptifta Pigna, in lucem prodiere, aut fint prodituri, admodum aveo fcire. Si homo es, mi Sturmi, hoc meo rogatu, per literas tuas cognofce primo quoq; tempore, à Paulo Manutio, qui omnium optimè iftud intelligit. Et quid ille refpondet, ad me quamprimum perfcribas nihil enim mihi gratius facturus es. Et manibus Longolii æternam felicitatem exopto, qui mihi hoc à te poftulandi occafionem dedit. "Et tibi, mi Sturmi, gratias ingentes ago, quod de Imitatione oratoria fcribis

quòd mihi mittere polliceris, quæ di"tata funt. Mitte igitur, & quamprimum mitte: ut Præceptor meus, qui nunc eft ferè nudus, & planè deformis, iftinc aliquem elegantiorem mutuans amictum, nonnihil cultius veftirus, & inde fuperbior factus, in lucem audacius prodeat,

Interim verò cupio à te fcite, an Imitatio hoc loco tam latè patere debeat, ut eam

etiam

;