5

:

tractatus antehac à me vulgatos perfe&è omnes intelligas. Obscurissimi enim plerisque aliis, etiam maximè ingeniosis & do&is, esse videntur; & ferè omnibus usu venit ut, fi versati sint in Metaphysicis, à Geometricis abhorreant; si verò Geometriam excoluerint, quæ de primâ Philosophiâ fcripfi non capiant : folum agnosco ingenium tuum, cui omnia æquè perspicua sunt, & quod meritò idcirco incomparabile appello. Cùmque considero tam variam & perfectam rerum omnium cognitionem non esse in aliquo Gymnosophistâ jam sene, 10 qui multos annos ad contemplandum habuerit, sed in Principe puellâ, quæ formâ & ætate non cæsiam Minervam, aut aliquam ex Musis, sed potiùs Charitem refert, non possum in summam admirationem non rapi.

Denique non tantùm ex parte cognitionis, sed etiam 15 ex parte voluntatis, nihil ad absolutam & sublimem sapientiam requiri, quod non in moribus tuis eluceat, animadverto. Apparet enim in illis eximia quædam cum majestate benignitas & mansuetudo, perpetuis fortunæ injuriis | lacessita, sed nunquam efferata nec fracta. Hæcque ita me sibi devinxit, ut non modò Philosophiam hanc meam Sapientiæ, quam in Te suspicio, dicandam & consecrandam putem (quia nempe ipsa nihil aliud est quàm ftudium sapientiæ), sed etiam non magis Philosophus audire velim, quàm Sereniflimæ Celsitudinis tuæ

Devotiffimus cultor

20

25

Des-CARTES.

4

PRINCIPIORUM

PHILOSOPHIÆ

PARS PRIMA:

De principiis cognitionis humanæ.

dum.

II.

Quoniam infantes nati sumus, ;& varia de rebus

1.

Veritatem inquirenti, sensibilibus judicia priùs tulimus, quàm integrum femel in vità de omnoftræ rationis usum haberemus, multis præjudiciis à

nibus, quantum fieri

poteft, ele dubitanveri cognitione avertimur; quibus non aliter videmur

poffe liberari, quàm si femel in vitâ de iis omnibus 10 ftudeamus dubitare, in quibus vel minimam incertitudinis suspicionem reperiemus. Quin & illa etiam, de quibus dubitabimus, utile erit

Dubia etiam pro falfis habere pro falsis, ut tantò, clariùs, quidnam certiffi

habenda. mum & cognitu facillimum sit, inveniamus. Sed hæc interim dubitatio ad folam contemplatio,

Hanc interim dubitanem veritatis est restringenda. Nam quantùm ad ufum tionem ad usum vitæ vitæ, quia persæpe rerum agendarum occasio præte

non ele referendam. riret, antequam nos dubiis noftris exsolvere poffemus, non rarò quod tantùm eft verisimile cogimur ample&i; vel etiam interdum, etsi è duobus unum altero verisimilius non appareat, alterutrum tamen eligere. Nunc itaque, cùm tantùm veritati quærendæ incum

Cur poffimus dubitare bamus, dubitabimus inprimis, an ullæ res sensibiles de rebus fenfibilibus.

15

III.

IV.

5

V.
Cur etiam de Mathe-

tionibus.

10

aut imaginabiles existant : primò, quia deprehendimus interdum sensus errare, ac prudentiæ eft, nunquam nimis fidere iis qui nos vel semel deceperunt; deinde, quia quotidie in somnis innumera videmur sentire aut imaginari, quæ nusquam sunt; nulla que sic dubitanti figna apparent, quibus fomnum à vigiliâ certò dignoscat.

Dubitabimus etiam de reliquis, quæ antea pro mamaticis demonftra- ximè certis habuimus; etiam de Mathematicis demon

ftrationibus, etiam de iis principiis, quæ hactenus
putavimus effe per se nota : tum quia vidimus ali-
quando nonnullos errasse in talibus, & quædam pro
certiffimis ac per se notis admififfe, quæ nobis falsa
videbantur; tum maximè, quia audivimus effe Deum,
qui potest omnia, & à quo sumus creati. Ignoramus 15
enim, an fortè nos tales creare voluerit, ut semper fal-
lamur, etiam in iis quæ nobis quàm notissima appa-
rent; quia non minùs hoc videtur fieri potuiffe, quàm
ut interdum fallamur, quod contingere antè adverti-
mus. Atque fi, non à Deo potentissimo, sed vel à nobis
ipsis, vel à quovis alio, nos effe fingamus : quò mi-
nùs potentem originis noftræ authorem assignabimus,
tantò magis erit credibile, nos tam imperfe&os effe,
ut semper fallamur.

Sed interim, à quocunque tandem fimus, & quan- 25 arbitrium, ad cohi tumvis ille sit potens, quantumvis fallax, hanc nihilobendum affenfum in minus in nobis libertatem esse experimur, ut semper ficque ad

ab iis credendis, quæ non planè certa sunt & explorata, poffimus abstinere; atque ita cavere, ne unquam erremus.

Sic autem rejicientes illa omnia, de quibus aliquo

20

VI.
Nos habere liberum

rorem vitandum.

30

VII.
Non polle à nobis due

bitari, quin exiftamus dum dubitamus; atque hoc efe primum, quod ordine philofophando cognoscimus.

VIII.
Diftin&ionem inter ani-

mam & corpus, five
inter rem cogitantem
& corpoream, hinc
agnofci.

modo poffumus dubitare, ac etiam falsa esse fingentes, facilè quidem supponimus nullum effe Deum, nullum cælum, nulla corpora; nosque etiam ipsos non habere

manus, nec pedes, nec denique ullum corpus; non 5 autem ideò nos, qui talia cogitamus, nihil esse : repu

gnat enim, ut putemus id quod cogitat, eo ipso tempore quo cogitat, non exiftere. Ac proinde hæc cognitio, ego cogito, ergo sum, eft omnium | prima & certissima, quæ cuilibet ordine philofophanti occurrat.

Hæcque optima via est ad mentis naturam, ejusque à corpore diftin&ionem, agnoscendam. Examinantes enim quinam simus nos, qui omnia quæ à nobis diversa sunt supponimus falfa effe, perfpicuè videmus,

nullam extensionem, nec figuram, nec motum loca15 lem, nec quid simile, quod corpori sit tribuendum, ad

naturam noftram pertinere, sed cogitationem folam, quæ proinde priùs & certiùs quàm ulla res corporea cognofcitur; hanc enim jam percepimus, de aliis autem adhuc dubitamus.

Cogitationis nomine, intelligo illa omnia, quæ nobis consciis in nobis fiunt, quatenùs eorum in nobis conscientia eft. Atque ita non modò intelligere, velle, imaginari, sed etiam sentire, idem est hîc quod cogitare.

Nam fi dicam, ego video, vel ego ambulo, ergo sum; 25 & hoc intelligam de visione, aut ambulatione, quæ

corpore peragitur, conclusio non est absolutè certa; quia, ut sæpe fit in somnis, poffum putare me videre, vel ambulare, quamvis oculos non aperiam, & loco

non movear, atque etiam fortè, quamvis nullum ha30 beam corpus. Sed li intelligam de ipfo sensu five con

scientiâ videndi aut ambulandi, quia tunc refertur ad

IX.
Quid fit cogitatio.

5

10

mentem, quæ sola sentit five cogitat se videre aut am

bulare, est planè certa. X.

Non hîc explico alia multa nomina, quibus jam usus Quæ fimpliciffima sunt & per fe noia, defini- sum, vel utar in sequentibus, quia per fe fátis nota tionibus Logicis ob mihi videntur. Et fæpe adverti Philosophos in hoc ertalia inter cognition rare, quòd ea, quæ fimplicissima erant ac per se nota, non ele numéranda. Logicis definitionibus explicare conarentur; ita enim

ipsa obscuriora reddebant. Atque ubi dixi hanc pro-
pofitionem, ego cogito, ergo sum, effe omnium primam
& certiffimam, quæ cuilibet ordine philosophanti oc-
currat, non ideò negavi quin ante ipfam scire opor-
teat, quid fit cogitatio, quid exiftentia, quid certitudo;
item, quòd fieri non poffit, ut id quod cogitet non exiftat,
& talia; sed quia hæ sunt simplicifsimæ notiones, &
quæ solæ nullius rei existentis notitiam præbent, id- 15
circo non cenfui effe numerandas.

Jam verò ut fciatur, mentem noftram non modò notior fit quàm cor- priùs & certiùs, fed etiam evidentiùs quàm corpus.co

gnosci, notandum est, lumine naturali esse notiffimum,
nihili nullas esse affectiones sive qualitates; atque ideò
ubicunque aliquas deprehendimus, ibi rem five sub-
ftantiam, cujus illæ fint, necessariò inveniri; & quò
plures in eâdem re five substantiâ deprehendimus,
tantò clariùs nos illam cognofcere. Plura verò in
mente nostrâ, quàm in ullâ aliâ re à nobis deprehendi, 25
ex hoc manifestum est, quòd nihil planè efficiat, ut ali-
quid aliud cognofcamus, quin idem etiam multò cer-
tiùs in mentis noftræ cognitionem nos adducat. Ut fi
terram judico exiftere, ex eo quòd illam tangam vel
videam, certè ex hoc ipso adhuc magis mihi judican- 30
dum eft mentem meam exiftere : fieri enim forfan

XI.
Quomodo mens noftra

pus.

20