10 rere; ad exemplum ejus quod paulò antè notatum eft a de Cometis. Et certè innumeræ illæ inæqualitates inftar montium & vallium, quæ in ejus facie obverfâ perfpicillorum ope deprehenduntur, minorem ipfius 5 foliditatem videntur arguere; hujusque minoris foliditatis caufa effe poteft, quòd alia ejus facies, quæ nunquam in confpe&tum noftrum venit, folùm lumen directè à Sole miffum excipiat, hæc autem etiam illud quod ex terrâ reflectitur. Neque magis mirabimur, quòd Luna videatur aliquantò celeriùs moveri, & in omnes partes à cursu suo minùs aberrare, cùm plena eft vel nova, quàm cùm dimidia tantùm apparet; five cùm eft verfùs partes BL от D K CLIII. Cur Luna celeriùs incedat, & à fuo motu medio minùs aberret in conjun&ionibus, quàm in quadris; & cur ejus cœlum non fit rotundum. cœli B vel D, quàm cùm eft verfùs A vel C. Quia cùm 15 globuli cœleftes, qui continentur in fpatio ABCD, ratione magnitudinis & motûs diverfi fint, tam ab iis a. Art, cxix et cxxxII, p. 168 et p. 182. qui funt infra D verfùs K, quàm ab iis qui funt fupra B verfùs L, iis autem qui | funt verfùs N & Z fint fimiles, liberiùs fe diffundunt verfùs A & C, quàm verfùs B & D. Unde fequitur ambitum ABCD non effe circulum perfectum, fed magis ad ellipfis figuram accedere; ac BL OT a 5 CLIV. Cur fecundarii Plane materiam cœli lentiùs ferri inter C & A, quàm inter B Neque mirabimur quòd Planetæ, qui juxta Saturnum effe dicuntur, lentiffimo vel nullo motu circa ipvem, tam celeriter; fum ferantur, contrà autem qui funt juxta Jovem, circa tæ qui funt circa Jo qui verò funt circa a. Voir t. V, p. 259, 1. 26. b. Tome IV, p. 464. c. Tome IX, p. 198 de la traduction française, note e. illum gyrent, & quifque tantò celeriùs quantò Jovi eft vicinior. Hujus enim diverfitatis caufa effe poteft, quòd Jupiter, ut Sol & Terra, circa proprium axem agatur; Saturnus autem, ut Luna & Cometæ, femper eandem 5 fuî partem convertat verfùs centrum vorticis in quo continetur. Præterea non mirabimur, quòd axis, circa quem Terra diei fpatio convolvitur, non fit perpendiculariter erectus fupra planum eclipticæ, in quo anni spatio 10 circa Solem rotatur, fed plufquam viginti tribus gradibus à perpendiculo declinet: unde oritur diverfitas æftatis & hyemis in terrâ. Nam motus annuus Terræ in eclipticâ præcipuè determinatur à consensu totius materiæ cœleftis circa Solem gyrantis, ut patet ex eo, 15 quòd omnes Planetæ in eo quamproximè confentiant; directio autem ejus axis, circa quem fit motus diurnus, magis pendet à partibus cœli, à quibus materia primi elementi verfùs ipfam fluit. Quippe cùm imaginemur omne fpatium, quod jam à primo cœlo occupa20 tur, fuiffe olim divifum in quatuordecim plurefve vortices, in quorum centris erant illa fidera, quæ nunc converfa funt in Planetas, fingere non poffumus illorum omnium fiderum axes versus eafdem partes fuisse converfos; hoc enim cum legibus naturæ non conve25 niret. Sed valde credibile eft materiam primi elementi, quæ in Terræ fidus confluebat, ex iifdem ferè partibus firmamenti veniffe, quas nunc adhuc ejus poli respiciunt; atque dum multi macularum cortices fupra hoc fidus paulatim generabantur, particulas ftriatas iftius 30 materiæ primi elementi multos fibi meatus in his corticibus efformâffe, ipfofque ad magnitudinem & figu Saturnum, tam tardè vel nullo modo moveantur. CLV. Cur poli Equatoris & Ecliptica multùm diftent ab invicem. CLVI. ram fuam fic aptâffe, ut vel nullum vel non nifi difficilem tranfitum præbere poffint particulis ftriatis, quæ ex aliis firmamenti partibus accedunt: ficque illas, quæ fibi aptos meatus per globum Terræ fecundùm ejus axem efformârunt, cùm nunc adhuc per ipfum perpetuò fluant, efficere, ut ejus poli verfùs eafdem partes cœli à quibus veniunt, dirigantura. Interim tamen, quia duæ converfiones Terræ, annua Cur paullatim ad invi- fcilicet & diurna, commodiùs peragerentur, fi fierent cem accedant. CLVII. Ultima & maximè generalis caufa omnium inæqualitatum, quæ in motibus cor reperiuntur. 5 circa axes parallelos, cauffæ hoc impedientes paulatim ro utrimque immutantur; unde fit, ut fucceffu temporis declinatio Eclipticæ ab Æquatore minuatur. Denique non mirabimur, quòd omnes Planetæ, quamvis motus circulares femper affectent, nullos tamen circulos perfectos unquam defcribant, fed modis 15 porum mundanorum omnibus, tam in longitudinem quàm in latitudinem, femper aliquantulum aberrent. Cùm enim omnia corpora, quæ funt in univerfo, contigua fint, atque in se mutuò agant, motus uniufcujufque à motibus aliorum omnium dependet, atque ideò innumeris modis varia- 20 tur. Nec ullum planè phænomenum in cœlis eminus confpectis obfervatur, quod non putem hîc fatis fuiffe explicatum. Supereft, ut deinceps agamus de illis, quæ cominus fupra Terram videmus. a. Voir t. IV, p. 182, l. 20. PRINCIPIORUM PHILOSOPHIE PARS QUARTA. 10 De Terrâ. 5 Etfi credi nolim, corpora hujus mundi adspectabilis genita unquam fuiffe illo modo qui fuprà descriptus eft, ut jam fatis præmonui, debeo tamen eandem hypothefim adhuc retinere, ad ea quæ fupra Terram apparent explicanda; ut tandem fi, quemadmodum fpero, clarè oftendam caufas omnium rerum naturalium hâc viâ, non autem ullâ aliâ, dari poffe, inde meritò concludatur, non aliam effe earum naturam, quàm fi tali modo genitæ effent. Fingamus itaque Terram hanc, quam incolimus, 15 fuiffe olim ex folâ materiâ primi elementi conflatam, inftar Solis, quamvis ipfo effet multò minor; & vaftum vorticem circa fe habuiffe, in cujus centro confiftebat: fed, cùm particulæ ftriatæ, aliæque non omnium minutiffimæ minutiæ iftius materiæ primi elementi, fibi 20 mutuò adhærerent, ficque in materiam tertii elementi verterentur, ex iis primò maculas opaças in Terræ a. Pars III, art. XLV, p. 99-100 ci-avant. I. Falfam hypothefim, quâ jam antè ufi fumus,effe retinendam, ad veras rerum na turas explicandas. II. Quæ fit generatio Terræ, fecundùm iftam hypothefim. |