cum contiguorum, quàm partibus ab ipforum polis valde remotis.

Præterea, inexplicabilis illa varietas quæ apparet in fitu Fixarum, planè oftendere videtur, illos vortices 5 qui circa ipfas volvuntur, non effe inter fe æquales". Quòd autem nulla Stella fixa effe poffit, nifi in centro alicujus talis vorticis, ex ipfarum luce judico effe manifeftum lucem enim accuratiffimè per tales vortices, ac fine illis nullâ aliâ ratione, poffe explicari, partim 10 ex jam dictis, partim ex infrà dicendis patebit. Et cùm nihil planè aliud in Fixis fenfu percipiamus, præter ipfarum lucem & apparentem fitum, nullam habemus rationem aliud iis tribuendi, quàm quod ad hæc duo explicanda requiri judicamus. At non magis 15 requiritur ad lucem explicandam, ut vortices materiæ cœleftis circa ipfas volvantur, quàm ad apparentem earum fitum, ut ifti vortices fint magnitudine inæquales. Sed fanè fi fint inæquales, neceffe eft, ut quorundam partes à polis remotæ tangant aliorum partes 20 polis vicinas : quia majorum & minorum fimiles partes ad invicem applicari non poffunt.

Ex his autem cognofci poteft, materiam primi elementi fluere continuò verfus centrum cujufque vorticis, ex aliis circumjacentibus vorticibus, per partes 25 ejus polis vicinas; ac vice verfâ, ex ipfo in alios circumjacentes vortices effluere, per partes ab ejufdem polis remotas. Nam fi ponamus, exempli caufâ,

LXVIII.

Vortices iftos effe magnitudine inæquales.

LXIX.

Materiam primi elementi ex polis cujufque vorticis fluere verfus centrum, & ex centro verfus alias partes.

AYBM effe vorticem primi cœli, in cujus centro est Sol, ejufque polos effe A auftralem, & B borealem,

circa quos totus gyrat; quatuorque circumjacentes vortices K,O,L, C, gyrare circa axes TT, YY, ZZ, &

MM, ita ut ille tangat duos O & C in ipforum polis, & alios duos K & L in partibus ab eorum polis valde remotis: patet ex antedictis, omnem ejus materiam recedere conari ab axe AB, atque ideò majori vi ten5 dere verfus partes Y & M, quàm verfus A & B. Cùmque in Y & M occurrat polis vorticum O & C, in quibus non magna eft vis ad ei refiftendum; & in A & B occurrat partibus vorticum K & L, quæ ab eorum polis funt remotiffimæ, ac proinde majorem habent vim ad 10 eundum ab L & K verfus S, quàm partes circumpolares vorticis S ad eundum verfus L & K: non dubium eft, quin materia, quæ eft in K & L, progredi debeat verfus S, atque illa, quæ eft in S, verfus O & C.

Atque id quidem non tantùm de materiâ primi 15 elementi, fed etiam de globulis fecundi effet intelligendum, fi nullæ caufæ peculiares horum motum eò verfùs impedirent. Verùm, quia multò celerior eft agitatio primi elementi quàm fecundi, femperque ipfi liber eft tranfitus per illos exiguos angulos, qui à globulis fecundi occupari | non poffunt, etfi fingeremus omnem materiam, tam primi quàm fecundi elementi, contentam in vortice L, uno & eodem tempore à loco medio inter centra S & L progredi cœpiffe verfus S, intelligeremus tamen illam primi elementi 25 citiùs ad centrum S pervenire debuiffe, quàm illam fecundi. Atqui materia primi elementi, fic in fpatium S ingreffa, tantâ vi protrudit globulos fecundi, non modò verfus eclipticam eg vel MY, fed maximè etiam versus polos fd vel AB, quemadmodum mox explicabo, ut

a. Art. LIV, LX et LXIV, p. 107, 112 et 115.
b. Art. LXXVIII ci-après, p. 133.

LXX.

Idem de materiâ fecundi elementi non

poffe intelligi.

hac ratione impediat, ne illi qui veniunt ex vortice L, propiùs accedant verfus S, quàm ufque ad certum

aliquem terminum, qui hîc literâ B notatus eft. Idemque de vortice K, & aliis omnibus eft judicandum.

Præterea etiam confiderare oportet, particulas fecundi elementi quæ volvuntur circa centrum L, non folùm habere vim recedendi ab ifto centro, fed etiam perseverandi in fuâ celeritate; quæ duo fibi quodam5 modo adverfantur : quia, dum gyrant in vortice L, à vicinis aliis vorticibus, qui fupra & infra planum hujus figuræ intelligendi funt, intra certos terminos cohibitæ, non poffunt evagari verfus B, quin tardiùs moveantur inter L & B, quàm inter L & alios vicinos 10 vortices, extra planum hujus figuræ intelligendos; & quidem tantò tardiùs, quantò fpatium LB erit majus. Nam, cùm circulariter moveantur, non poffunt plus temporis impendere in tranfeundo inter L & iftos alios vortices, quàm inter L & B. Atque idcirco, vis quam 15 habent ad recedendum à centro L, efficit quidem ut nonnihil evagentur verfus B, quia ibi occurrunt partibus circumpolaribus vorticis S, quæ non difficulter ipfis cedunt; fed ex adverfo vis quam habent, ad retinendam celeritatem fui motûs, impedit ne ufque adeò 20 evagentur, ut ad S perveniant. Quod idem non habet locum in materiâ primi elementi: etfi enim in hoc confentiat cum particulis fecundi, quòd fimul cum ipfis gyrando, recedere conetur à centris vorticum in quibus continetur; in eo tamen maximè diffentit, quòd non opus fit ut quidquam de fuâ celeritate remittat, cùm ab iftis centris recedit, quia ubique ferè æquales invenit vias, ad motus fuos continuandos: nempe in anguftiis angulorum, qui à globulis fecundi elementi non implentur. Quamobrem non dubium eft, quin ma30 teria ifta primi elementi continuò fluat verfus S, per partes polis A & B vicinas, non modò ex vorticibus K

25

LXXI. Quæ fit ratio hujus diverfitatis.