humanæ mentis a corpore diftinctio intelligatur. 5 Ac denique in omnibus fatis apparet, utrumque eodem modo, non quid verum aut verifimile effet, cogitaffe, fed tantummodo quid fingi poffet ad detrahen137 dum de inimico, illumque apud eos, qui ipfum non 10 noffent, nec de rei veritate curiofius inquirere curarent, ut plane imperitum & ftultum defcribendum. Et quidem appofite Hiftoricus Cæmentarii, ad infanam ejus invidiam exprimendam, refert illum Architecti foffionem, ut apparatum magnificum, extuliffe, faxum 15 verò foffione iftâ retectum, facellumque ipfi fuperftru&tum, ut rem nullius momenti, contempfiffe; nec minus tamen pro amicitiâ & fingulari erga ipfum voluntate gratias egiffe, &c. Itemque in conclufione inducit ipsum egregia hæc epiphonemata proferentem: 20 Id porro fi dicat, quæ & quanta fupererunt? quæ redundabunt? Quanta battologia? Quæ machinæ aut ad pompam aut ad præfligiasa? &c. Et paulo poft: Hic vereris, opinor, arti illi tuæ, quam amas, quam amplecteris, ignofco &c. Itemque: Ne vereare, amicus fum &c. Hæc enim omnia 25 Cæmentarii morbum tam graphice repræfentant, ut nihil ad id aptius ab ullo poetâ fingi potuiffe videatur. 1 non à la ligne. a. Page 555, 1. 11-13. C At mirum eft Authorem noftrum eadem omnia tanto cum affectu imitari, ut quid ipfe agat non advertat, illoque cogitationis actu reflexo, quo mox ajebat homines a brutis diftingui, non utatur. Non enim pro5 fectò diceret nimium effe apparatum verborum in meis fcriptis, fi confideraret quanto majorem habeat, ad unicam dubitationem de quâ egi, non dico impugnandam, quia nullis rationibus impugnat, fed (liceat uti verbo duriufculo, quia nullum aliud æque aptum 10 ad rei veritatem exprimendam occurrit) allatrandam, 138 quàm ego ad eandem proponendam. Nec etiam battologiæ meminiffet, fi adverteret quàm prolixâ, quàm superfluâ, quàm inani loquacitate ufus fit in totâ fuâ Differtatione, in cujus tamen fine affirmat se brevitati 15 ftuduiffe. Quia verò ibidem ait se mihi effe amicum, ut quàm amiciffime cum ipfo agam, quemadmodum Cæmentarius ab amicis fuis ad Medicum ductus fuit, ita ego hunc noftrum Superiori fuo commendaboa. a. Ces mots semblent annoncer la lettre Admodum Reverendo Patri DINET, qui, en effet, dans l'édition princeps de 1642, fait suite immédiatement aux Objectiones et Responsiones septima. Cùm nuper R. P. Mercenno per literas fignificaffemme valde cupere, ut Differtatio, quam audiebam a R. P.* in me scriptam effe, vel ab ipfo R P.* in lucem ederetur, vel faltem ad me mitteretur, ut eam cum 10 reliquis Objectionibus ab aliis ad me miffis edi curarem, rogaffemque ut hoc, vel ab illo, vel certe, quia æquiffimum effe judicabam, a Reverentiâ tuâ impetrare conaretur : refpondit fe literas illas meas R. tuæ legendas tradidiffe, ipsasque non modò tibi fuisse gra15 tas, fed & multa fingularis prudentiæ, humanitatis, ac 140 benevolentiæ erga me tuæ figna fibi a te effe demonftrata. Hocque etiam re fum expertus, quia ftatim postea ista Dissertatio ad me fuit missa. Quæ me non modò ad agendas tibi maximas gratias impellunt, fed 20 etiam ad opinionem meam de illâ Differtatione libere a. Voir pour la composition et la date de cette Epître, t. III, p. 564 et 565, et aussi, p. 523, 1. 6, et p. 558, éclaircissement.-L'astérisque après les lettres R. P. remplace le nom de Bourdin. b. Voir Correspondance, t. III, p. 464-465, et 469-470, lettres du 22 déc. 1641. c. Janvier 1642. Voir ibid., t. III, et p. 481, l. 16, et p. 523, 1. 6. aperiendam, fimulque ad confilium de ftudiorum meorum inftituto petendum invitant. Equidem cùm primùm illam in manibus meis tenui, tanquam de magno thefauro gaudebam: nihil enim mihi optatius eft quàm, vel opinionum mearum certi- 5 tudinem experiri, fi fortè, a magnis viris examinatæ, nullâ in parte falsæ reperiantur; vel faltem errorum admoneri, ut ipfos emendem. Et quemadmodum in corporibus bene conftitutis talis eft partium omnium inter fe communicatio & confenfus, ut fingulæ non 141 | fuis privatis viribus tantùm utantur, fed præcipue etiam commune quoddam fit totius robur, quod ad unamquamque, dum operatur, accedit: ita, cùm fcirem quàm area foleat effe inter omnes veftros animorum conjunctio, non unius R. P.* Differtationem, fed 15 totius Societatis æquum & accuratum de opinionibus meis judicium habere me arbitrabar. Ubi verò illam legi, plane obftupui, & longe aliud mihi de ipfâ credendum effe cognovi. Nam fane, si profi fecta effet ab Authore qui eodem fpiritu quo tota veftra Societas regeretur, major aut faltem non minor in eâ benignitas, & manfuetudo, & modeftia, quàm in privatorum eâdem de re fcriptis, appareret : at contrà, fi cum aliorum in meas Meditationes obje&ionibus conferatur, nemo non credet illas potius a 25 142 Religiofis factas, hanc autem | tantâ cum acerbitate scriptam effe, ut ne privatum quidem, & nullis fpecialibus votis magis quàm reliquos homines ad virtutem impulfum, decere poffit. Appareret etiam amor Dei, ejufque promovendæ gloriæ defiderium ardens: at 2 non à la ligne (édit. princeps). - 17 même remarque. 30 |