APPENDIX, Continens OBIECTIONES QVINTAS & SEPTIMAS In RENATI DE S.CARTES MEDITATIONES De Primâ Philofophia, Cum ejufdem ad illas Refponfionibus & duabus Epiftolis, Vna ad Patrem DINET Societatis Iefu Præpofitum Provincialem per Franciam, SAPIENTISSIMIS CLARISSIMISQUE VIRIS SACRE FACULTATIS THEOLOGIE PARISIENSIS DECANO & DOCTORIBUS RENATUS DES CARTES S. Da-b. Tam jufta caufa me impellit ad hoc fcriptum vobis offerendum, & tam juftam etiam vos habituros effe confido ad ejus deffenfionem suscipiendam, postquam instituti mei rationem intelligetis, ut nullâ re melius 5 illud hîc poffim commendare, | quàm fi quid in eo fe- (2) quutus fim paucis dicam ©. Semper exiftimavi duas quæftiones, de Deo & de Animâ, præcipuas effe ex iis quæ Philofophiæ potius quàm Theologiæ ope funt demonftrandæ : nam quam10 vis nobis fidelibus animam humanam cum corpore non a. Les numéros inscrits en haut de chaque page sont ceux de la deuxième édition (Amsterdam, 1642); les traits verticaux de séparation dans le texte, sans numéros en regard dans la marge, indiquent les commencements des pages de cette deuxième édition. Les traits avec numéros en regard reproduisent la pagination de la première édition (Paris, 1641). - Les numéros de cette Epître, ainsi que de la Préface qui suit, sont entre parenthèses, parce que, pour ces deux pièces, ni la première édition ni la deuxième ne sont paginées. b. Cf. t. III, p. 236, lettre CCXV. Voir aussi ib., p. 239, 1. 12; p. 387, 1. 3. c. Cette Epître à la Sorbonne est imprimée tout d'une venue dans la première édition et dans la deuxième, sans division en paragraphes, ni « mise à la ligne ». EUVRES. II. (3) 5 interire, Deumque exiftere, fide credere fufficiat, certe infidelibus nulla religio, nec fere etiam ulla moralis virtus, videtur posse persuaderi, nifi prius illis ista duo ratione naturali probentur : cùmque fæpe in hac vitâ majora vitiis quàm virtutibus præmia proponantur, pauci rectum utili præferrent, fi nec Deum timerent, nec aliam vitam expectarent. Et quamvis omnino verum fit, Dei exiftentiam credendam effe, quoniam in facris fcripturis docetur, & vice verfâ credendas facras fcripturas, quoniam habentur a Deo; quia nempe, 10 cùm fides fit donum Dei, ille idem qui dat gratiam ad reliqua credenda, poteft etiam dare, ut ipfum existere credamus; non tamen hoc infidelibus proponi poteft, quia circulum effe judicarent. Et quidem animadverti non modo vos omnes aliofque Theologos affirmare 15 Dei exiftentiam naturali ratione poffe probari, fed & ex sacrâ Scripturâ inferri, ejus cognitionem multis, quæ de rebus creatis habentur, effe faciliorem, atque omnino effe tam facilem, ut qui illam non habent fint culpandi. Patet enim Sap. 13 ex his verbis: Nec his debet ignofci. Si enim tantum potuerunt fcire, ut poffent æftimare fæculum, quomodo hujus dominum non facilius invenerunt? Et ad Rom. cap. 1, dicitur illos (4) effe inexcufabiles. Atque ibidem etiam per hæc verba : Quod notum eft Dei, manifeftum eft in illis, videmur 25 admoneri ea omnia quæ de Deo sciri poffunt, rationibus non aliunde petitis quàm ab ipfâmet noftrâ mente poffe oftendi. Quod idcirco quomodo fiat, & quâ viâ Deus | facilius & certius quàm res fæculi cognofcatur, non putavi a me effe alienum inquirere. Atque quantum ad animam, etfi multi ejus naturam 20 30 non facile inveftigari poffe judicarint, & nonnulli etiam dicere aufi fint rationes humanas perfuadere illam fimul cum corpore interire, folâque fide contrarium teneri, quia tamen hos condemnat Concilium 5 Lateranenfe fub Leone 10 habitum, feffione 8, & expreffe mandat Christianis Philosophis ut eorum argumenta diffolvant, & veritatem pro viribus probent, hoc etiam aggredi non dubitavi. (5) Præterea, quoniam fcio plerofque impios non aliam 10 ob caufam nolle credere Deum effe, mentemque humanam a corpore diftingui, quàm quia dicunt hæc duo a nemine hactenus potuiffe demonftrari etsi nullo modo iis affentiar, fed contrà rationes fere Jomnes, quæ pro his quæftionibus a magnis viris allatæ 15 funt, cùm fatis intelliguntur, vim demonftrationis habere putem, vixque ullas dari poffe mihi persuadeam, quæ non prius ab aliquibus aliis fuerint inventæ : nihil tamen utilius in Philofophiâ præftare poffe exiftimo, quàm fi femel omnium optimæ ftudiofe quærantur, tamque accurate & perfpicue exponantur, ut apud omnes conftet in pofterum eas effe demonftrationes. Ac denique, quoniam nonnulli quibus notum eft me quandam excoluiffe Methodum | ad quaflibet difficul- (6) tates in fcientiis refolvendas, non quidem novam, 25 quia nihil eft veritate antiquius, fed quâ me fæpe in aliis non infœliciter uti viderunt, hoc a me fummopere flagitarunt: ideoque officii mei effe putavi nonnihil hac in re conaria. 18 præftare] præftari (1re édit.). a. Voir t. III, p. 387, 1. 11. 5 10 Quicquid autem præftare potui, totum in hoc Tractatu continetur. Non quod in eo diverfas omnes rationes, quæ ad eadem probanda afferri poffent, colligere conatus fim, neque enim hoc videtur operæ pretium effe, nifi ubi nulla habetur fatis certa; fed primas tantùm & præcipuas ita profecutus fum, ut jam pro certiffimis & evidentiffimis demonftrationibus illas aufim proponere. Addamque etiam tales effe, ut non putem ullam viam humano ingenio patere, per quam meliores inveniri unquam poffint: cogit enim me (7) caufæ neceffitas, & gloria Dei, ad quam totum hoc refertur, ut hîc aliquanto liberius de meis loquar quàm mea fert confuetudo. Atqui quamtumvis certas & evidentes illas putem, non tamen ideo mihi perfuadeo ad omnium captum effe accommodatas : fed, quemad- 15 modum in Geometriâ multæ funt ab Archimede, | Apollonio, Pappo, aliisve scriptæ, quæ, etfi pro evidentibus etiam ac certis ab omnibus habeantur, quia nempe nihil plane continent quod feorfim fpectatum non fit cognitu facillimum, nihilque in quo fequentia cum antecedentibus non accurate cohæreant, quia tamen longiufculæ funt, & valde attentum lectorem defiderant, non nifi ab admodum paucis intelliguntur : ita, quamvis eas quibus hîc utor, certitudine & evidentiâ (8) Geometricas æquare, vel etiam fuperare, exiftimem, 25 vereor tamen ne a multis fatis percipi non poffint, tum quia etiam longiufculæ funt, & aliæ ab aliis pendent, tum præcipue quia requirunt mentem a præjudiciis plane liberam, & quæ fe ipfam a fenfuum confortio facile fubducat. Nec certe plures in mundo Metaphy- 30 ficis ftudiis quàm Geometricis apti reperiuntur. Ac 20 |